Marynowanie 700-gramowego kawałka mięsa w Coca-Coli, podawanie z whisky i jedzenie palcami? A może łosoś w occie ryżowym w imbirze z sałatką z arbuza? Regiony, narody i rodziny mają odmienne podejście do grillowania. Nie zmienia to jednak siły miłości, jaką chyba wszyscy darzymy ten sposób smażenia żywności na ruszcie.
Grill protoplasta, czyli od kiedy świat grilluje?
Od kiedy obróbka żywności przestała oznaczać wyłącznie pozbywanie się korzenia z rośliny czy futra z upolowanego zwierzęcia, zawsze ogromne znaczenie miało umiejętne podgrzewanie tego, co człowiek zdobył. Ogień znany był już w czasach prehistorycznych i równie długa jest jego historia jako elementu obróbki żywności. O ile podgrzewanie mięsa na rozgrzanych kamieniach towarzyszyło człowiekowi niemal zawsze, o tyle koncepcja znanego dziś grilla jest nieco młodsza i datuje się ją na początki naszej ery. Szczególną rolę w upowszechnianiu wiedzy o grillu przypisuje się rzymskiemu kucharzowi kulinarnemu, który nazywał się Marek Gawiusz, noszącemu przydomek Apicjusz. W swoim dziele „O sztuce kucharskiej ksiąg 10” możemy przeczytać o naleśnikach, żółtym chlebie, ale autor przybliża również ciekawe dania na grilla.
Ewolucja w grillowaniu, czyli od jamy do grilla ogrodowego
Pierwszymi formami grilla były zaadaptowane na ten cel ziemne jamy, podgrzewane kamienie, niektóre plamiona przygotowywały mięsa na kłach mamuta czy kościach zwierząt, inne na skórach. Metody opiekania pokarmów były uzależnione od szerokości geograficznej.
Przez setki lat grill przybierał różnorodne formy. I tak na przykład:
- na Karaibach w okresie wypraw hiszpańskich i portugalskich odkrywców za ruszt w grillach służyły kości i gałęzie, a konstrukcja tego typu nazywana była „barbacoa”;
- ten sam termin pojawia się w odniesieniu do przygotowania mięsa w głębokiej jamie wykopanej w ziemi. W przypadku przygotowania mięsa w ten sposób, szczególnie istotne było, by umieszczać tam upolowane zwierzę w całości i robić to w taki sposób, by soki z mięsa można było zbierać do naczynia, w którym tworzył się bulion;
- podobno to właśnie potrawami z grilla raczył się najchętniej podczas swoich podbojów Krzysztof Kolumb;
- od tamtej pory wiele wieków musiało upłynąć zanim pojawił się pierwszy grill murowany, a później jego mobilne odmiany.
Niezależnie od lokalnych tradycji grill zawsze miał znaczenie integracyjne i poznawcze.
Idea stacjonarnego grilla, zlokalizowanego w ogrodzie czy restauracji nadal jest niezwykle popularna, ale milowym krokiem w popularyzacji tego typu obróbki żywności przyniósł wynalazek grilla mobilnego.
W końcu miło jest posiedzieć przy grillu murowanym, ale co jeśli pogodna nie sprzyja lub chciałoby się grillować gdzieś poza własnym ogrodem? Takie pytania zadawał sobie entuzjasta grillowania George Stephen, który szukał pomysłu na udoskonalenie procesu grillowania.
Stephen podczas jednego z rejsów żaglówką w latach pięćdziesiątych ubiegłego wieku, wpadł na genialny pomysł obserwując swobodnie dryfującą boję. Podzielił boję na dwie części, z której dolną wykorzystał jako kocioł, a górną jako pokrywkę. Dzięki doświadczeniu w spawaniu dodał do konstrukcji trzy nogi, wywiercił otwory w pokrywce i stworzył w ten sposób prototyp okrągłego i mobilnego grilla.
Grill gazowy czy grill elektryczny?
Rozpowszechnieniu się grilla mobilnego sprzyjały ówczesne warunki społeczne w Stanach Zjednoczonych. Wyprowadzki na wieś i spędzanie wolnego czasu poza domem, wiązało się z koniecznością przyrządzania posiłków inaczej niż w domowej kuchni. Wkrótce w ramach przedłużenia tzw. sezonu grillowego, popularność zyskał grill gazowy a niedługo później jego młodszy brat, czyli grill elektryczny.
Pomysł na grilla pochodzący z nieznanych terenów szybko podchwycili Europejczycy i mimo iż nie mamy tak długich i rozbudowanych tradycji jak Amerykanie, obecnie lokalnie udoskonalamy przepisy na grilla i tworzymy własne, autorskie receptury.
Dziś to potrawy dostosowuje się do grilla, a nie odwrotnie.
Samo grillowanie odbywa się więc zarówno w grillach murowanych, dostępnych w hipermarketach grillach jednorazowych czy stabilnych i gwarantujących wysoką jakość potraw grillach mobilnych. Wciąż swoich zwolenników zyskują grille gazowe i elektryczne, które umożliwiają cieszenie się letnimi daniami przez cały rok.
Grill elektryczny czy blaszak za 10 zł, czyli w jaki sposób grillują Polacy?
Sezon grillowy w Polsce zaczyna się od majówki. Potwierdzają to wyniki sprzedaży zarówno wielkich sieci handlowych jak i sklepów wielkopowierzchniowych. Zapotrzebowanie na pakowane kiełbaski i gotowe zestawy grillowe rośnie w okresie od maja do września. Ale nie tylko karkówka i kiełbaski są ostatnimi czasy ulubionymi daniami na polskim grillu.
Coraz częściej rodacy sięgają po bardziej wysublimowane potrawy od serów po warzywne szaszłyki, drób, polędwiczki wieprzowe czy ryby. Podobnie jak nasi zachodni sąsiedzi, grill jest dla nas okazją do popijania piwa. Drugim, choć znacznie mniej popularnym napojem jest wino i mocniejsze alkohole jak wódka. Dla nas podobnie jak dla Niemców piwo do grilla jest tak samo naturalnym trunkiem jak wino musujące podczas zabawy sylwestrowej.
Polacy lubią, poza własnym ogródkiem grillować w plenerze publicznym. Grill ogrodowy jest jednym z obowiązkowych elementów wyposażenia przydomowych ogródków i nadal nie ustępuje miejsca wynalazkom takim jak grill elektryczny. Co prawda grill ten umożliwia przygotowanie potraw w sposób podobny do tradycyjnego, jednak nie przekonuje rzeszy amatorów przyrządzanych na świeżym powietrzu smakołyków.
W łaski Polaków wkrada się jednak również grill gazowy, czyli urządzenie imitujące całoroczną kuchnię zewnętrzną. Tego typu sprzęt pozwala na bardzo precyzyjne dostosowanie temperatury do przygotowywanej potrawy i nie naraża miłośników grilla na niespodziewane rezultaty grillowani. Powtarzalność w przygotowaniu potraw na grillu gazowym jest nieporównywalnie większa niż w przypadku tradycyjnego grilla z otwartym ogniem. Grill ten w przeliczeniu na pojedynczy posiłek jest również znacznie tańszy zarówno od tradycyjnego jak i elektrycznego.
Grill gazowy łatwiej jest też wyczyścić, a z uwagi na brak konieczności stosowania paliwa takiego jak węgiel drzewny, nie ma problemu z nieprzyjemnym zapachem ani szkodliwymi efektami spalania. Są jednak entuzjaści grilla z otwartym ogniem, którym nie przeszkadza, że praktycznie po każdym jego użyciu są zmuszeni do używania specjalistycznych preparatów do czyszczenia rusztu.
Prawda jest taka, że ludzkość udoskonaliła znacznie proces grillowania, ale dla części z nas nie jest to powodem do zmiany przyzwyczajeń. Nadal stając przed wyborem grilla na kolejny sezon znaczna większość z nas stawia na rozwiązania klasyczne czyli mobilny grill ogrodowy. Posiadający własny ogród szczęśliwcy inwestują zaś najczęściej w grille murowane z uwagi na ich trwałość i możliwość ciekawej aranżacji.
Dania na grilla, czyli czego nie da się grillować?
Niezależnie od typu urządzenia do grillowania, zawsze pozostaje pytanie co na grilla? Mimo iż pomysłów na dania z grilla pojawia się coraz więcej, przywiązani do tradycji tzw. statystyczni Polacy, najchętniej nadal grillują kiełbasy wieprzowe. Do kiełbaski oczywiście dwie pajdy chleba i musztarda – standard. Wzrost popularności od maja notują jednak również gotowe mięsa na grilla jak karkówka, steki czy szaszłyki.
Kupowane w marynacie potrzebują niewiele czasu na ruszcie i są gotowe do spożycia. Jak wynika z danych Nielsen Polska sezon grillowy to również zwiększone zapotrzebowanie na marynaty, sery i paczkowane kiełbaski cielęce, drobiowe i dziczyznę. Odeszły w niepamięć czasy, kiedy grill kojarzył się wyłącznie z mięsem i coraz częściej na ruszt czy aluminiowe tacki na grilla trafiają cukinie, bakłażany, grzyby, fasolka czy dojrzewające sery.
Grill pozostaje doskonałym sposobem na poszukiwanie niecodziennych smaków, w którym to poszukiwaniu wygrywają ci najbardziej kreatywni. Na ruszcie można położyć w zasadzie wszystko od gruszki po łososia, przez pieczywo, szparagi, kukurydzę i krewetki. Do najbardziej popularnych i łączących smaki dań należą szaszłyki, do których Polacy serwują rozmaite sałatki i sosy.
Więc co na grilla?
Poszukując w sieci odpowiedzi na zapytanie „grill przepisy” znajdziemy mnóstwo dań, które zaskoczą naszych gości, ale również pomysłów na to, w jaki sposób wykorzystać to, co mamy w lodówce. Grill może bowiem uratować wyschnięte warzywa takie jak bakłażan, który po wypełnieniu go sosem pomidorowym z dodatkiem orzechów zachwyci nawet konesera grillowanych mięs. Grill ma tę niezwykłą zaletę, że zasadniczo zmienia smak potraw tak zwyczajnych, jak faszerowane ziemniaki czy marynowana pierś z kurczaka. Z dodatkami warzywnymi, sosami i nowalijkami, z grilla smakuje prawie wszystko, co nie zdążyło się przypalić. I nieważne czy przygotowujemy potrawę bezpośrednio na ruszcie czy sięgamy po tacki aluminiowe.
Dla znacznej części z nas grill jest nie tylko sposobem na przygotowanie posiłku, ale integralnym elementem wiosennej i letniej biesiady, w której każdy z gości może dołączyć do procesu przygotowania potraw. Pod warunkiem, że gospodarz da mu w tym względzie zielone światło.
Jak podajemy nasze dania z grilla? Najczęściej sięgając po naczynia jednorazowe jak tacki, talerze czy sztućce coraz rzadziej z plastiku, a częściej w wersji papierowej. Specjalny papier, z którego produkowane są talerze papierowe, świetnie wchłania tłuszcz i pozwala zredukować do minimum trudno rozkładające się odpady.
Brykiet drzewny czy węgiel, czyli jak się nie otruć i ładnie pachnieć?
Poza rodzajem grilla i przygotowanych na nim potrawach nie bez znaczenia jest też to czym w grillu palimy. Co prawda nasza świadomość związana z efektami spalania ma niezbyt długą historię, ale w przyzwyczajeniach zakupowych Polacy coraz większą uwagę poświęcają doborowi odpowiedniego paliwa. Powód jest prosty. Najtańszy, dostępny w hipermarketach brykiet zwykle podczas spalania generuje całą listę zanieczyszczeń.
Na liście niebezpiecznych dodatków do paliw stałych do grilla naukowcy z Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach doszukali się tak egzotycznych dodatków jak tworzywa sztuczne, okruchy szkła czy metali. Zgodnie z normą PN-EN 1860-2 maksymalna zawartość zanieczyszczeń nie powinna przekraczać 1 procent. Jeśli zanieczyszczeń jest więcej istnieje spore ryzyko, że osadzą się na żywności i wraz z nią dostaną się do naszego organizmu.
Certyfikowany węgiel drzewny (zobacz >>tutaj), którego zapach w trakcie spalania nie do końca nam się podoba, można wzbogacić dodając wiórki drzewne. I tak aromatu drobiowym szaszłykom doda kora lub gałęzie jabłoni i wiśni, smak steków wołowych zaś doskonale uzupełni gałązka z dębu. Zapach spalanego brykietu drzewnego skutecznie zredukuje wrzucone na palenisko liście laurowe, rozmaryn czy tymianek.
Grill w dobie koronawirusa, czyli jak kiełbasa śląska może uratować naszą psychikę?
Polpig – Krajowe Zrzeszenie Pracodawców – Producentów Trzody Chlewnej ocenia, że w 2020 roku, w związku z rozprzestrzeniającym się koronawirusem sezon grillowy w Polsce może zacząć się później. Dodatkowo nie zaznaczy się tak wyraźnie jak w latach ubiegłych, w związku z ograniczeniami dotyczącymi imprez masowych. Nikt jednak nie zabrania grillowania w mniejszym gronie. Tu nic nie trzeba odkładać na później. Wręcz przeciwnie, można właśnie tę wiosenną tradycję wykorzystać, jako element powrotu do normalności, za którą tak nam tęskno 😉